Παιδαγωγοί
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ: ΑΠΟ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΕ ΒΟΗΘΟ ΜΑΘΗΣΗΣ
Εδώ και αρκετά χρόνια ερευνώ και μελετώ το ζήτημα της Αυτο-κατευθυνόμενης και Αυτορρυθμιζόμενης Μάθησης. Καθόλου τυχαία, το ενδιαφέρον μου για το θέμα αυτό ενισχυόταν ανέκαθεν, σχεδόν από κάθε πεδίο γνώσης που καταπιανόμουν. Η ενασχόλησή μου με τις ανακαλύψεις ενός άγνωστου για πολλούς και μοναδικού επιστήμονα, του Βίλχελμ Ράιχ με οδήγησαν στον ριζοσπάστη εκπαιδευτικό και ιδρυτή του πρώτου Δημοκρατικού Σχολείου Summerhill Αλεξάντερ Νήλ, ενώ τα γραπτά του φίλου και δάσκαλού μου Peter Jones γύρω από την επιστήμη της Οργονομίας, με την αγάπη και την πίστη του στη δύναμη της Αυτορρύθμισης στην ανατροφή και εκπαίδευση των παιδιών, με οδήγησαν στον Αμερικανό εκπαιδευτικό μεταρρυθμιστή και πρωτεργάτη του Homeschooling και αργότερα Unschooling, John Holt, ενώ το έργο του Ηolt σε εκατοντάδες άλλα πεδία γνώσης και πληροφοριών γύρω από την Αυτοκατευθυνόμενη Μάθηση.
Μέσα από αυτή την έρευνα και μελέτη κατάφερα να καταλάβω πρώτα πρώτα τι μου συνέβηκε εμένα προσωπικά στην πρώτη τάξη του δημοτικού όπου κανένας δεν μπορούσε να εξηγήσει το γιατί δεν ήθελα να μπαίνω στην τάξη. Κλειστοφοβία ήταν η διάγνωση του σχολικού ψυχολόγου ενώ οι «διαγνώσεις» συγγενών, γειτόνων, συγχωριανών κλπ ήταν πέρα για πέρα ηλίθιες και δεν ήταν παρά ένα μέρος του bulling που δέχτηκα γιατί δεν ήθελα να πηγαίνω σχολείο. Κανένας δεν έλαβε υπόψην ότι η αντίδρασή μου απλά είχε να κάνει με την απέχθεια προς το σφιγμένο και αυταρχικό περιβάλλον του σχολείου που για έναν εξάχρονο δεν διέφερε από το αίσθημα που θα είχε ένας ενήλικας αν τον έβαζαν για 6 ημέρες για 5 ώρες στην φυλακή εξαναγκασμένος να μένει ακίνητος στην καρέκλα ακούωντας κάποιον με καταπιεσμένο μίσος για τη δουλειά του, να μιλάει για πράγματα που δεν τον ενδιαφέρουν! Ήταν μια πολύ τραυματική περίοδος της ζωής μου που ως πριν μερικά χρόνια είχε επιπτώσεις σε πολλές συμπεριφορές και συναισθήματά μου, μέχρι που μέσα από την συνειδητοποίηση κατάφερα να μετατρέψω το τραύμα σε θετικό εφόδιο!
Παρόλα αυτά νομίζω υπήρξα μέσα στους λίγους αν όχι και ο μοναδικός στη χώρα μας – στην οποία απαγορεύεται η κατ’ οίκον εκπαίδευση – που μια ολόκληρη σχεδόν σχολική χρονιά, με την άδεια του Υπουργείου, έκανα homeschooling!!! Όταν επέστρεψα στο σχολείο, ως «κανονικός» πλέον μαθητής, ήμουν από τους καλύτερους στην τάξη και αρκετές φορές βοηθούσα τους πιο αδύνατους συμμαθητές μου. Μπορεί να είχα επιστρέψει στο σχολείο αλλά ποτέ δεν ένιωσα άνετα με τον θεσμό και το σύστημα εκπαίδευσης. Μέχρι και το τέλος του Λυκείου βαριόμουν αφάνταστα και βαθιά μέσα στον πυρήνα μου, ήμουν σίγουρος ότι το σχολείο τουλάχιστον όπως είναι δομημένο είναι ένα μεγάλο λάθος!
Όταν ένιωσα την ανάγκη ότι θέλω να διδάξω μουσική, από το ξεκίνημά μου ακολούθησα κάποιες αρχές που μου έβγαιναν φυσικά και αυθόρμητα. Αναφέρω τις πιο βασικές:
– Ο μαθητής πρέπει να νιώθει άνεση και ελευθερία έκφρασης στο μάθημα
– Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει εγώ σαν δάσκαλος να δείχνω ανώτερος
– Πρέπει να θεωρώ τον μαθητή ως ίσο, απλά σε ένα άλλο επίπεδο δυνατοτήτων
– Πρέπει να σέβομαι τον χαρακτήρα, την ιδιαιτερότητα και την διαφορετικότητα του κάθε μαθητή
– Να ερευνώ, να μελετώ και να βρίσκω συνεχώς δημιουργικούς και φρέσκους τρόπους διδασκαλίας
– Να τελειώνει το μάθημα και ο μαθητής να φεύγει εμπνευσμένος και γεμάτος ενέργεια και ενθουσιασμό
Αυτές οι αρχές με κρατούσαν και με κρατούν ακόμη σε εγρήγορση και σε μια ασταμάτητη αναζήτηση με σκοπό να γίνομαι καλύτερος δάσκαλος. Η επαφή μου με τον κόσμο της Αυτοκατευθυνόμενης Μάθησης, του Unschooling και της Λειτουργικής Εκπαίδευσης με έφεραν αντιμέτωπο με διάφορα θέματα και με έκαναν να συνειδητοποιήσω εμπόδια βαθιά μέσα στην αντίληψή μου, που με σταματούσαν και συνεχίζουν να με σταματούν συχνά από το να κάνω μεγάλες αλλαγές στον τρόπο διδασκαλίας μου ώστε να υποστηρίζω τα παιδιά, τους μαθητές μου να διατηρήσουν(αν πρόκειται για μικρά παιδιά) ή να επαναφέρουν τις ικανότητες αυτορρύθμισης στην μουσική μάθηση.
Μέσα σε αυτό το ταξίδι μου όλο πιο κοντά προς στην Αυτοκατευθυνόμενη Μάθηση, κατάφερα να αισθανθώ και να μεταδίδω όσο μπορώ περισσότερο προς τους μαθητές την αίσθηση ότι ΟΛΟΙ και ΠΑΝΤΑ είμαστε μαθητές. Κατάφερα να πετάξω ευτυχώς την μάσκα του Δάσκαλου και να αφομοιώσω βαθύτερα ότι απλά είμαι ένας Βοηθός Μάθησης. Θα ήθελα πολύ να πάψω να λέω την λέξη Δάσκαλος όταν καλούμαι να περιγράψω το επαγγελματικό μου προφίλ, αλλά δυστυχώς το σύστημα και η κοινωνία ακόμη χρειάζεται αυτούς τους όρους. Το να αποδράσουμε από τον ακαδημαϊσμό και να λειτουργήσουμε με φυσικούς τρόπους μάθησης δεν είναι κάτι εύκολο.
Ζούμε και αναπαράγουμε ένα μοντέλο εκπαίδευσης και βάζω μέσα και τη μουσική εκπαίδευση, αφύσικο, αποστειρωμένο και αρκετές φορές- δυστυχώς ακόμη – αυταρχικό. Πόσες φορές κατά την διάρκεια της διδασκαλίας, πιάνω τον εαυτό μου ασυνείδητα και αυτοματοποιημένα, να λειτουργώ με τον τρόπο που εγώ διδάχτηκα και όχι με τον τρόπο που υποτίθεται ότι υποστηρίζω.. Τραγικό αλλά αληθινό. Όπως ανάφερα και πιο πάνω, βαθιά μέσα στην αντίληψη και τον χαρακτήρα μας υπάρχουν τεράστια εμπόδια που μας σταματούν στο να αλλάξουμε θετικά ή το χειρότερο να μην μας αφήνουν καν να συνειδητοποιήσουμε ότι πνευματικά (και σωματικά κατ’ επέκταση) έχουμε σοβαρές αναπηρίες.
Η στροφή στην αντίληψη και η μετάβαση από τον ρόλο του Δάσκαλου στον ρόλο του Βοηθού Μάθησης προϋποθέτει τεράστια και συνεχή προσπάθεια. Έρευνα, μελέτη στον τομέα της Αυτοκατευθυνόμενης Μάθησης αλλά και δουλειά με τον ίδιο τον εαυτό μας. Πολύ θα ήθελα να δουλέψω πέρα από τους μαθητές μου, με συνάδελφους μουσικούς που αγαπούν την διδασκαλία και τους μη συμβατικούς δρόμους της μάθησης και να τους μεταφέρω τις εμπειρίες και τις γνώσεις μου γύρω από αυτό το ταξίδι. Να γίνω ο Βοηθός Μάθησης σε ανθρώπους που θα μεταφέρουν και θα μεταδώσουν παρακάτω αυτές τις αρχές. Στον μπερδεμένο κόσμο που ζούμε η στροφή στη φυσική, αυτοκατευθυνόμενη μάθηση και την αυτορρύθμιση αποτελεί και πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα και σκοπό για κάθε παιδαγωγό!
Η συλλογική δράση είναι πάντα αποτελεσματικότερη αν θέλουμε να κάνουμε την εκπαιδευτική στροφή που θα κάνει όλους μαθητές και βοηθούς μάθησης, δημιουργικότερους, παραγωγικότερους και και κατ’ επέκταση πιο ευτυχισμένους!!
Επικοινωνήστε όσοι από εσάς ενδιαφέρεστε να δουλέψετε μαζί μου στον δρόμο αυτό!
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΝΟΤΕΣ
Η μουσική μου εκπαιδευτική πρόταση για το καλοκαίρι. Βασισμένο στις αρχές της αυτοκατευθυνόμενης/φυσικής μάθησης.
Διαθέσιμο ατομικά, ομαδικά καθώς και από skype! Με πολλές και απρόβλεπτες εκπαιδευτικές προκλήσεις!
Δουλεύουμε μουσικές δεξιότητες παράλληλα ενδυνάμωση του εαυτού μας. Αναπτύσσουμε την δημιουργικότητα, τη φαντασία αλλά και την παραγωγικότητά μας.
Μια ευκαιρία να εμπλουτίσετε το δημιουργικό σας δυναμικό, να δουλέψετε αποτελεσματικά με ουσιαστικούς στόχους και να αποκτήσετε καινούρια εφόδια για την νέα σεζόν!
ΟΤΑΝ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΕΤΟΙΜΟΣ..
![kv[1]](https://christospechlivanis.files.wordpress.com/2018/09/kv1.jpg?w=705)
Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου για το Μοντέρνο Πιάνο θα ήθελα να προσθέσω μια ευχάριστη εκπαιδευτική εμπειρία.
Προχθές είχα το πρώτο μάθημα με μια καινούρια μαθήτρια γύρω στα 13, η οποία εγκατέλειψε το κλασικό πιάνο(Grade 2-3) γιατί δεν την εκφράζει όπως μου είπε το κλασικό και θα ήθελε να παίζει τραγούδια και μουσικές που της αρέσουν και γενικά να ασχοληθεί με τα σύγχρονα είδη μουσικής. Μιλώντας μου εν τω μεταξύ, τα μάτια της έλαμπαν από ενθουσιασμό και ένιωθε κανείς την ανάγκη της να παίξει αυτά που αγαπά, να ξεχειλίζει μέσα από τα λόγια και την έκφρασή της.
Της εξήγησα με απλό και κατανοητό τρόπο τι ακριβώς είναι το Μοντέρνο Πιάνο και ήταν απίστευτο πόσο άμεσα και βαθιά φαινόταν να κατανοεί αυτά που της ανέλυα. Αφού ήμουν σίγουρος πως όλα όσα είπα ήταν πλήρως κατανοητά προχωρήσαμε στο πρακτικό κομμάτι του μαθήματος.
Η αντίληψή της για τις συγχορδίες ήταν πολύ ανεπτυγμένη και μέσα σε μερικά λεπτά όχι μόνο έπαιξε κάθε συγχορδία που της ζήτησα αλλά μπορούσε να παίξει και όλες τις αναστροφές! Εκπλάγηκα από την ευχέρειά της και προχωρήσαμε σε ένα τραγούδι για να κάνουμε εφαρμογή. Διάλεξε ένα αγαπημένο τραγούδι της των ABBA από ένα βιβλίο που είχε φέρει μαζί της και αρχίσαμε. Σε μερικά λεπτά είχε παίξει αλάνθαστα όλες τις συγχορδίες του κομματιού με το δεξί χέρι! Προσθέσαμε και αριστερό χέρι αρχικά με root και οκτάβα και στη συνέχεια με προσθήκη της 5ης (1-5-8). Το έπαιξε με απόλυτη ακρίβεια αλλά και μια προοδευτική εξοικείωση.
Έμειναν 10 ακόμη λεπτά. Σκεφτόμουν.. να τολμήσω να της ζητήσω να παίξει τις συγχορδίες με voice-leading ή θα την μπερδέψω πολύ; Λέω ας το δοκιμάσουμε και βλέπουμε. Της εξηγώ λοιπόν πως να συνδέει τη μια συγχορδία με την άλλη στο δεξί χέρι, χρησιμοποιώντας τις αναστροφές, ώστε να τις εκτελεί με την ελάχιστη κίνηση του χεριού και voila! Κάνει όλες τις συνδέσεις με τέτοια φυσικότητα που δεν πίστευε κανείς ότι πρώτη φορά το κάνει.
Ε λοιπόν αυτό το παιδί καταλαβαίνεις ότι αυτό πρέπει να κάνει, Μοντέρνο Πιάνο. Δεν είναι ότι απλά σνόμπαρε το κλασικό. Η ανάγκη της να εκφραστεί μέσα από αυτά που ακούει και αγαπά την έβαλε στο σωστό γι’ αυτήν κανάλι(groove). Πάντα μιλώ και υποστηρίζω την δύναμη της Αυτορρύθμισης και της Αυτό-κατευθυνόμενης Μάθησης και ιδού ένα πραγματικό, ζωντανό παράδειγμα!!!
Aξίζει να αναφέρω ότι ο πατέρας της, ερασιτέχνης μουσικός και αυτός, φαίνεται να είναι εξαιρετικά υποστηρικτικός επιβεβαιώνοντας έτσι την άποψή μου ότι οι γονείς και το περιβάλλον του παιδιού είναι οι κολώνες της επιτυχίας.
Όταν ο μαθητής είναι έτοιμος, λέει το γνωμικό, ο δάσκαλος εμφανίζεται. Εγώ το παραφράζω και λέω όταν η Αυτορρύθμιση λειτουργεί αβίαστα, ο μαθητής είναι έτοιμος!!! 🙂
Καλή και δημιουργική χρονιά σε όλους εύχομαι!!!
ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΜΟΝΙΑ;
«Αν κάποιος επιθυμεί να ακολουθήσει σπουδές και καριέρα στη σύγχρονη δημοφιλή μουσική (pop, rock, jazz κλπ..) είναι αναγκαίο να διδαχτεί κλασική αρμονία; Σε τι θα ωφελέσουν το άτομο αυτό οι αυστηροί κανόνες της μουσικής του 18ου αιώνα;»
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Η ερώτηση αυτή μου έχει υποβληθεί δεκάδες φορές μέχρι τώρα από μαθητές, αλλά αποτέλεσε και θέμα συζήτησης μεταξύ συναδέλφων μουσικών/εκπαιδευτικών. Είναι μια πολύ λογική και ενδιαφέρουσα ερώτηση τόσο για μαθητές όσο και για καθηγητές αλλά και εξίσου ενδιαφέρουσα για κάθε μουσικό που σχετίζεται με τον χώρο της εκπαίδευσης. Ας αρχίσουμε όμως πρώτα με το τι εννοούμε όταν λέμε κλασική αρμονία.
Η κλασική αρμονία όπως την ονομάζουμε, περιλαμβάνει από τη μια, τις τάσεις της κίνησης των φωνών της συγχορδίας κατά τις αρμονικές συνδέσεις, οι οποίες ακολουθούν τους κανόνες αισθητικής της μουσικής του 18ου αιώνα, ενώ από την άλλη, τις τεχνικές της αρμονικής σύνταξης που διέπουν όλο το φάσμα της μουσικής που έχει ως βάση την Τονικότητα (τονική μουσική). Το φάσμα της τονικής μουσικής εκτός από την κλασική μουσική του 18ου και 19ου αιώνα, περιλαμβάνει μεγάλο μέρος των ιδιωμάτων της τζαζ, ροκ και ποπ μουσικής φτάνοντας μέχρι και σήμερα. Το κοινό υλικό της αρμονικής σύνταξης είναι επίσης γνωστό ως Λειτουργική Αρμονία ή «Αρμονία της κοινής πρακτικής». Με λίγα λόγια το αρμονικό υλικό που χρησιμοποίησε ο Bach, ο Mozart, o Beethoven, ο Chopin χρησιμοποιήθηκε το ίδιο από τον Duke Ellington, τους Beatles αλλά και από τους δικούς μας έλληνες συνθέτες όπως ο Τσιτσάνης, Χατζιδάκις κ.α.
Τώρα θα πει κάποιος, πως γίνεται να χρησιμοποιείται το ίδιο υλικό και το αποτέλεσμα κάθε φορά να είναι διαφορετικό; Αυτό εξηγείται γιατί το κάθε ιδίωμα χρησιμοποιεί το αρμονικό υλικό μέσα από τους δικούς τους αισθητικούς «κανόνες» οι οποίοι αφορούν κυρίως την κίνηση των φωνών της συγχορδίας, το ρυθμό και την ενορχήστρωση.
Οπότε, εάν κάποιος θέλει να ασχοληθεί με ένα ιδίωμα που έχει να κάνει με την Τονική μουσική, τότε θα ήταν καλό να μελετήσει τις τεχνικές της Λειτουργικής Αρμονίας και στη συνέχεια να τις προσαρμόζει στο στυλ που επιλέγει για να εκφράζεται.
Βέβαια, η σύγχρονη μουσική τόσο η κλασική του 20ου αιώνα όσο και η σύγχρονη τζαζ (fusion) αλλά και μεγάλο μέρος του ποπ ρεπερτορίου, στηρίζονται κυρίως στη Νεοτονική Αρμονία η οποία έχει ως σκοπό τη διεύρυνση της τονικότητας, οπότε δεν ακολουθεί τις τεχνικές της λειτουργικής αρμονικής σύνταξης, γι’ αυτό και κάποιος που θα ασχοληθεί με τα σύγχρονα στυλ θα ήταν χρήσιμο να μελετήσει και τον τομέα της νεοτονικής αρμονίας (επικοινωνήστε για σχετική βιβλιογραφία)
Τα πιο πάνω όμως δεν απαντούν στο ερώτημα, αν πρέπει κάποιος να μελετήσει τους κανόνες κίνησης των φωνών της μουσικής του 18ου αιώνα με όλους εκείνους τους περιορισμούς και την αυστηρότητα που την χαρακτηρίζουν.. Προσωπικά έχω περάσει από πολλά στάδια προσέγγισης και στοχασμού πάνω σε αυτό το θέμα και μετά από αρκετά χρόνια μελέτης και διδασκαλίας της αρμονίας, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι η εξάσκηση στην κίνηση των φωνών με όλους αυτούς τους περιορισμούς που την περιβάλλουν, αποτελεί μια πρόκληση και ένα ευχάριστο μουσικό παιχνίδι με πλήθος από οφέλη, αν κανείς την κοιτάξει από μια θετική οπτική γωνία και με χιουμοριστική διάθεση.
Το να προσπαθείς να λύσεις μια άσκηση αρμονίας με τόσους περιορισμούς, αυτό σου αναπτύσσει κάτι που αποκαλώ «μουσική νοημοσύνη» και που αργότερα θα λειτουργήσει ως ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο αισθητικής αλλά και ως ένα είδος ενστίκτου. Μοιάζει σαν ένα παιχνίδι επιβίωσης στη φύση, όπου χρησιμοποιείς όλες σου τις δυνάμεις και δεξιότητες για να αντεπεξέλθεις στις αντιξοότητες. Έχω παρατηρήσει ακόμη ότι η ενασχόληση με την κίνηση των φωνών αναπτύσσει στο άτομο μια ενορχηστρωτική προσέγγιση στη μουσική, το κάνει να αντιλαμβάνεται πολυδιάστατα καθώς επίσης το κάνει πιο «διεισδυτικό» στα αρμονικά «φαινόμενα»..
Κατά τη γνώμη μου λοιπόν, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει η μελέτη της κίνησης των φωνών της κλασικής αρμονίας αφού κάποιος την προσεγγίσει με την κατάλληλη διάθεση και αξιοποιήσει δημιουργικά τις δυσκολίες και τα προβλήματα που θα παρουσιαστούν κατά τη διαδικασία. Οι δεξιότητες που ανάφερα πιο πάνω, μπορούν βέβαια να αναπτυχθούν και μέσα από άλλες μουσικές δραστηριότητες και τομείς χωρίς κάποιος να περάσει από την κλασική αρμονία. Ο καθένας ανάλογα με τη διάθεση και τις ανάγκες του αλλά και από τις συνθήκες μέσα από τις οποίες βιώνει τη μουσική, ρυθμίζει και τηνανάπτυξη των μουσικών του δεξιοτήτων. Τίποτα δεν είναι απόλυτο.
ΤΟ ΤΑΛΕΝΤΟ, ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ, Η ΑΓΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΕΧΛΙΒΑΝΗΣ 